Sytuacja finansowa w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest naprawdę napięta, co stanowi wyzwanie dla nowo powołanego zarządu. W szczególności, program „Czyste Powietrze” znajduje się w bardzo trudnej sytuacji.
NFOŚiGW cierpi na brak gotówki, a ilość nieopłaconych faktur nieprzerwanie rośnie. Co tydzień, do funduszu wpływają wnioski o dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze” na kwotę około 100 milionów złotych. Jak wynika z danych podanych przez Andrzeja Gułę, prezesa Krakowskiego Alarmu Smogowego, na dzień 26 stycznia zaległości w wypłacie dotacji wynosiły około pół miliarda złotych, a na przekazanie środków czekało 20 tysięcy rodzin.
Całkowita wartość wniosków złożonych w ramach „Czystego Powietrza” przekracza obecnie 22 miliardy złotych, podczas gdy podpisane umowy zbliżają się do wartości 18 miliardów złotych. Dotychczasowe wypłaty osiągnęły wartość nieco poniżej 9 miliardów złotych.
Obecnie trwają intensywne dyskusje na temat sposobu przesunięcia funduszy, tak aby program walki ze smogiem nie został zawieszony. Nie jest możliwe zaprzestanie przyjmowania wniosków, które napływają tygodniowo w liczbie około 4 tysięcy, głównie od osób o niskich dochodach, które mogą ubiegać się o pełne dofinansowanie (bez VAT) inwestycji. Beneficjenci mają również możliwość skorzystania z zaliczki, która trafia na konto wykonawcy.
Po zwiększeniu kwoty dofinansowania do termomodernizacji domu i wymiany nieekologicznego pieca, wartość wnioskowanej pomocy podwoiła się w ciągu roku. Program ten pochłonął praktycznie wszystkie „nieznaczone” środki, jakimi dysponował NFOŚiGW, co spowodowało zawieszenie innych programów finansowanych z krajowych funduszy. Z powodu braku podpisu prezydenta pod ustawą budżetową, nie można było sięgnąć po „znaczone” środki, które NFOŚiGW wpłaca na Fundusz Dróg Samorządowych – inicjatywę poprzedniego rządu.
Ale są też dobre wiadomości. NFOŚiGW otrzymał 200 milionów złotych z Krajowego Planu Odbudowy, a dokładniej z 5 miliardów euro (około 22 miliardów złotych) zaliczki, którą Bruksela przekazała Polsce po dodaniu do KPO rozdziału RePower EU. Teraz do „Czystego Powietrza” ma trafić kolejne 398 milionów złotych, co powinno pozwolić na spłatę wszystkich zaległości i zapewnienie bieżącego obsługiwania wniosków, zgodnie z informacjami podanymi przez jednego z urzędników.
Jednak nawet te środki to jedynie kropla w morzu potrzeb. Do Polskiego Funduszu Rozwoju, który wypłaca pieniądze w ramach prefinansowania KPO, wpłynął już wniosek o wypłatę 770 milionów złotych, a kolejny wniosek o wypłatę 790 milionów złotych jest już w przygotowaniu. Aby PFR mógł przelać te pieniądze na „Czyste Powietrze”, potrzebna jest zgoda trzech ministerstw: klimatu, funduszy unijnych i finansów.