Posttraumatic stress disorder, znane też jako zespół stresu pourazowego (PTSD), to typ zaburzeń lękowych spowodowany doświadczeniem traumatycznym. Głównymi przyczynami PTSD są sytuacje wymagające walki o przetrwanie, takie jak wypadki, ataki seksualne czy doświadczenia wojenne – stąd często występuje u żołnierzy jako tzw. zespół stresu bojowego. Symptomami PTSD mogą być m.in. nawracające koszmary senne, myśli o samobójstwie oraz tendencja do izolacji. Objawy fizyczne obejmują kołatania serca i bóle głowy. Leczenie PTSD najczęściej opiera się na terapii psychiatrycznej.
Definicja zespołu stresu pourazowego wyraźnie wskazuje, że jest to zaburzenie psychiczne, które ma swoje źródło w traumatycznym wydarzeniu, najczęściej stanowiącym bezpośrednie zagrożenie dla życia osoby dotkniętej lub kogoś z jej najbliższego otoczenia. Tego rodzaju doświadczenie przekracza zdolności adaptacyjne jednostki i prowadzi do rozwoju PTSD. Szacuje się, że do 6% ogólnej populacji może doświadczać tego typu zaburzenia, a ryzyko jego wystąpienia rośnie wraz ze stopniem stresogenności wydarzenia.
Zespół stresu pourazowego charakteryzuje się zestawem specyficznych objawów, takich jak intensywne uczucie napięcia, strachu i zmęczenia, które często towarzyszą niechciane, natrętne wspomnienia związane z traumatyczną sytuacją. W międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10, PTSD jest oznaczone jako F43.1 – zaburzenie stresowe pourazowe. Jest również klasyfikowane w DSM-IV jako 309.81 – zaburzenie po urazowym stresie.
PTSD jest zaburzeniem o dynamicznym przebiegu – intensywność objawów może się z czasem zwiększać czy zmniejszać. Wiele osób obserwuje zanikanie objawów, ale niektóre przypadki mogą prowadzić do trwałych zmian w osobowości.
Nie każda osoba doświadczająca stresujących wydarzeń rozwinie zespół pourazowy. Szczególnie narażone na PTSD są osoby, które znalazły się w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia. Szczególnie wysokie ryzyko dotyczy:
- kobiet – ich większa emocjonalność sprawia, że częściej niż mężczyźni rozwijają zaburzenia lękowe po traumie,
- osób w wieku od 40 do 60 lat i osób bardzo młodych,
- osób uzależnionych od środków psychoaktywnych,
- osób, które przeżyły wcześniejsze traumatyczne doświadczenia,
- osób wychowanych w dysfunkcyjnych rodzinach,
- osób o niższym wykształceniu,
- osób z zaburzeniami osobowości,
- oraz osób, które nie otrzymały wsparcia ze strony społeczności.